20 - Жамазиәл-ахир, 1446 жыл.
     21 - Желтоқсан, 2024 жыл.   

  Негізгі бөлім / Әдеп-ахлақ / Ислам ахлақы / БІРІНШІ ТОМ, 46-ШЫ ХАТ

БІРІНШІ ТОМ, 46-ШЫ ХАТ

Имам Раббани мужәддиди әлфи сани Ахмед Фаруқи Сәрһәнди Хинди хазреттерінің «Мәктубат» кітабы үш томнан тұрады. Бірінші томда 313, екінші томда 99, үшінші томда 124 хат бар. Бірінші томнан бір хаттың аудармасы төмендегідей:

 

Бірінші том, 46-шы хат:

Бұл хат Сәйид шәйх Фәридке “рахметуллаһи та’ала алейһ” жазылған.  Аллаһу та’аланың бар және бір екені, Мұхаммед алейһиссаламның Оның расулы екені мәлім, айқын. Тіпті бұл жайында ойлаудың да қажет емес екендігі білдірілуде:

Аллаһу та’ала сізді кәрім болған бабаларыңыздың жолынан айырмасын. Олардың ең үстемі болған алғашқысына және одан кейінгілердің барлығына бізден дұға мен сәлем болсын! Аллаһу та’аланың бар екендігі және бір екендігі, тіпті Мұхаммед алейһиссаламның Оның расулы екендігі және тіпті ол алып келген барлық әмірлер мен хабарлардың дұрыс екендігі айдан анық. Ойлануға, мұны анықтауға қажеттілік жоқ. Жүректің бұларға сенуі үшін жүректің бұзық болмауы, рухани аурудың болмауы қажет. Жүрек ауру және бұзық болса, жүректің сенуі үшін ақылмен ойлау, зерттеу керек болады. Тек осы жолмен ғана жүрек«тәсфийа» табады, яғни көңіл ауруынан құтылады. «Басирет»-тен, яғни көкірек көзінен рухани перде ашылса, бұларға қуана-қуана сенеді. Мәселен өт ауруына шалдыққан адам шекердің дәмін сезбейді. Шекердің тәтті екенін оған түсіндіру, дәлелдеу қажет болады. Бірақ, бұл аурудан жазылғанда анықтап беруге қажеттілік қалмайды. Ауру себебімен анықтап берудің қажет болуы шекердің тәттілігіне зиянын тигізбейді. Қыли көзді адамға бір нәрсе екеу болып көрінеді және екі кісі бар деп санайды. Қыли көзді адамның көз ауруы алдындағы бір заттың екеу болуын талап еткізбейді. Ол екеу болып көрген болса да, көрініп тұрған зат біреу. Мұның біреу екендігін дәлелдеу өте қиын. [Диплопия деп аталатын көз ауруына шалдыққандарға шапыраш делінеді.] [Мұсылман болу үшін тек қана жүректің иман келтіруі, сенуі қажет. Бірақ, әр мұсылманның жүрегіне ішіндегі дұшпаны болған нәпсінен және сытқы дұшпаны болған шайтандардан және жаман достардан көңіл аурулары келуде. Нәпіс – жаратылысында Ислам үкімдеріне дұшпан. Көңілдің ауру болуы – [нәпіске еруі деген сөз, яғни Ислам дініне бағынуды қаламауы. Яғни, Ислам дінінің әмірлерінің ләззатын сезбеу, тыйым салғандарынан ләззат алу деген сөз.] Бұл тыйымдарға «дүние» деп аталғандығы 197-ші хатта жазулы. Дүниеге берілу жүректегі иманды әлсіретеді. Бір адам нәпістерінің құлы болған ғапілдердің сұхбаттарынан, сөздерінен, жазбаларынан, кітаптарынан, радио мен теледидарларынан ұзақтаса және нәпсі «тәзкия» болса, яғни қарсы шығу ауруынан құтылса, әлгі ішкі және сыртқы дұшпандардан көңілге ауру келмейді. Бар болған ауру да Ислам дініне мойынсұну және (Истиғфар оқу) арқылы тәсфийа етілсе, жүрек шынайы иманға қауышады. Нәпістің табиғи ауруынан тәзкиясы және көңілдің сырттан келген аурулардан тәзкиясы мүршид-и кәмілдің сұхбатына қатысу, кітаптарын оқу және Ислам үкімдеріне мойынсұну арқылы нәсіп болады. Қырық екінші және елу екінші хаттарға қараңыз! Мүршид-и кәміл – барлық сөздері, барлық іс-әрекеттері Ислам дініне сай болған Әһли сүннет ғалымы деген сөз. Оның Ислам дінін жақсы білуі, терең ғалым болуы қажет.]

Діни білімдерді ақылмен анықтап, [көңілге] сендіру оңай емес. Йақини (күмәнсіз), шын жүректен сенетін иманға қол жеткізу үшін анықтау жолымен кетуден гөрі , көңілді аурудан құтқару қажет. Расында, өт ауруына шалдыққан адамға, шекердің тәтті екеніне сендіру үшін, дәлелдеуге тырысқаннан гөрі, оны аурудан құтқару қажет. [Өт ауруына шалдыққан адамға] шекердің тәтті екенін қанша дәлелдеп берсе де, йақин (шынайы, күмәнсіз сенім) пайда болмайды. Өйткені, шекер оның аузына ащы болып сезілуде, сезім мүшелері ащы екенін көрсетуде.

[Сәйид Абдулхаким “қуддиса сиррух” былай деген: «Мудрика», яғни бір нәрсені «түсіну» қуаты үш түрлі болады: Үшеуінің де дұрыс түсіне алуы үшін мүшелерінің ауру болмауы қажет. Біріншісі, көрінетін «сезім мүшелеріндегі қуаттар» болып, көру, есту, иіскеу, тағамның дәмін сезу, ыстық, қаттылықты сезу арқылы түсіну. Бұл қуаттар адамда бар болғанындай, жануарларда да бар. Бұл қуаттар болмағанда еді, адамдар тас сияқты, отын сияқты болар еді.

Екіншісі, «ақыл қуаттары» болып, хисс-и мүштәрәк (ортақ сезім), есте сақтау қабілеті, жобалау, мүтәсаррифа және хазанәт-ул-хаял деп аталатын көрінбейтін бес мүшедегі қуаттар. Бұл қуаттар адамдардың миында болады. Бұлар жануарларда жоқ. Адам бір нәрсенің бар екендігін осы қуаттардың сенімді бір хабарды естуі арқылы немесе тәжірибемен немесе есеппен аңғарады. Жақсыны жаманнан, пайдалыны зияндыдан ажыратады. Жаратылыстану білімдері, есеп-қисап осы қуаттар арқылы жасалады.

Үшіншісі, «көңіл қуаты» болып, мұсылмандардың хауассына (әулиелеріне), яғни жоғары дәрежелі болған таңдаулы адамдарға тән. Жүректегі (көңілдегі) бұл рухани ұғыну қуатына «Басирет» делінеді. Бұл қуат арқылы түсінілетін діни білімдерді ақыл және сезім қуаттарымен түсіну мүмкін емес. Ақыл қуаттары арқылы түсінілетін нәрселерді адам, жануарлардың ең үстемі болған жылқыға жылдар бойы тырысса да, түсіндіре алмайды. Осы сияқты, көңіл қуаттары арқылы түсінілетін мәліметтерді [діни білімдерді, мәселен марифетуллаһты] осы таңдаулылар басқа адамдарға жылдар бойы үйретсе де, олар түсінбейді. Бұлардың арасында жоғары дәрежелі таңдаулыларының таңдаулылары бар. Бұлардан да үстем келетін Нәбилер, Нәбилерден үстемірек Расулдар, олардан да үстем келетін Улул'азм дәрежелері бар. Олардан да жоғары Кәлимийат, Рухийат, Хулләт және Махбубийат мәртебелері бар, осы ең үстем дәреже Мұхаммед алейһиссаламға тән. Жүрек [көңіл] деп аталатын қуат, біз жүрек деп атайтын ет бөлшегінде орналасқан. Бұл электр қуатының қызу лампасында, магниттік катушкада магниттің пайда болуына ұқсайды.]

Адамдарда бар болған нәфси әммара (тәрбиесіз нәпіс) діни білімдерге сенбеуде, табиғаты, жаратылысы Ислам дініне бағынбауда. [Осы себептен Ислам дініне мойынсұну нәпіске ауыр келеді, оған бағынуды қаламайды. Ал көңіл жаратылысында таза, пәк. Алайда, нәпістің Ислам дініне бағынғысы келмеу ауруы көңілге жұғып, көңіл де Ислам дініне бағынуды қаламайды. Ислам дініне сенсе де, бағыну қиын болып келеді.] Ислам дінінің дұрыстығын дәлелдеу үшін қаншалықты тырысқанымен, ауру болған көңілде бұған йақин (шынайы сенім) пайда болуы өте қиын болады. [Жүректе (көңілде) йақин пайда болуы үшін іштен және сырттан ауру келмеуі, келген аурудың да тәсфийа (кетірілуі) етілуі қажет. Сондықтан, нәпісті «тәзкия» етуден, яғни табиғи болған қарсылық ауруынан және жүректі шайтан мен жаман достардан құтқарудан басқа шара жоқ. Нәпісті тәзкия ету Ислам үкімдеріне бағыну арқылы, кейін (кәлима-и тәуһид деп аталатын Лә илаһа иллаллаһ зікірін көп айту арқылы), содан соң бір әулиенің сұхбаты арқылы, оған рабыта жасау арқылы, оның өмірбаянын оқу арқылы іске асады. Жүректің (көңілдің) тәсфийасы ғибадат жасау арқылы, әсіресе парыз намаздарын оқу арқылы және көп истиғфар айту арқылы жүзеге асатындығы «Баршаға қажетті иман» кітабының 1999 жылғы және кейінгі баспаларының тоғызыншы бетінде және «Сә'адәти Әбәдийа» кітабының 64-ші бетінде және «Хақ сөздің дәлелдері» кітабының 125-ші бетінде жазылған. Жүректің осылай тазаланғанындай, нәпістің де «Кәлима-и тәуһид» оқу арқылы тазаланатындығы 52-ші және 78-ші хаттарда жазылған. Мектептегі, жұмыстағы жолдас, мұғалім, газет, теледидар, радио Ислам дініне, ахлаққа қайшы болса, бұлардың жаман дос екендігі аңғарылады. Жүрек осы үш дұшпанның [нәпістің, шайтанның, жаман достың] зиянынан, шабуылынан құтылғанда, «тәсфийа» табады, яғни харамдарды жақсы көру ауруынан құтылады. Аллаһу та’алаға деген махаббат өздігінен жүрекке орналасады. Бұл судан босаған ыдысқа өздігінен ауаның толуына ұқсайды.] Уәшшәмси сүресінің тоғызыншы аятында: «Нәпісін тәзкия еткен адам құтылды. Нәпісін күнәда, надандықта, адасушылықта қалдырған адам зиянға ұшырады» делінді.

[«Мәуахиб тәфсирі»-нде былай жазылған: «Нәпіс тәзкия етілген кезде жүрек (көңіл) тәсфийа табады. Яғни нәпіс жаман қалаулардан құтқарылған кезде жүректің жаратылыстарға, харамдарға деген байланысы да қалмайды. Парсы тіліндегі шумақтың аудармасы:

 

Харамдарды қалаудан үзілмегенше нәпіс,

Көңіл илаһи нұрларға мүлдем айна бола алмас.

 

Нәпістің жамандықтары, ластықтары дегеніміз – Ислам діні ұнатпаған, харам қылған нәрселер [яғни дүние] деген сөз.» Қазіргі заманда кейбір адамдар Аллаһу та’аланың жаман деген, тыйым салған нәрселеріне "мода", "заманауилік", "ілгерілеу" дейді. Аллаһу та’ала ұнатқан, әмір еткен нәрселерге "кері қалушылық", "сауатсыздық" дейді. Харам істеушілерге "өнерлі, зиялы, озық ойлы адам"; мұсылмандарға "кері қалған, фанат" дейтіндер бар. Бұларға алданбау керек. Дінді Әһли сүннет ғалымдарының кітаптарынан үйрену керек.]

Көрініп тұрғанындай, бұл ашық, жарқын Ислам дініне және таза, дұрыс жолға сенбейтін адамның жүрегі (көңілі), шекердің дәмін түсіне алмаған өт ауруына шалдыққан адам сияқты, ауруға шалдыққан. Парсы өлеңнің аудармасы:

 

Адам соқыр болса, мұнда күннің кінәсі не?

 

Сәйр және сүлуктен [яғни тасаууф жолында ілгерілеуден] мақсат – нәпісті тәзкия және көңілді тәсфийа ету. Яғни нәпіс пен жүректі (көңілді) аурулардан құтқару. Бақара сүресінде: «Жүректерінде ауру бар» деген мағынадағы тоғызыншы аяти каримада айтылған аурудан емделмегенше, жүректе шынайы иман пайда болмайды. Осы апаттар бар кезде ақыл жолымен жүректе пайда болған иман – ол иманның бейнесі. Өйткені нәпіс бұл иманның терісін талап етуде, күпірінде табандылық танытуда. Мұндай иман өт ауруына шалдыққан адамның шекердің тәтті екеніне сенуі сияқты. Қаншалықты сендім десе де, тәні шекерді ащы деп қабылдауда. Дәм сезу қабілеті түзелгеннен кейін шекердің тәтті екеніне шынайы сенім пайда болады. Иманның ақиқаты да нәпістің тәзкиясынан және жүректің (көңілдің) итминанынан кейін пайда болады. [Итминан – шынай сену деген сөз.] Міне осындай шынайы иман тек әулиелерде болады және кетпейді. Юнус сүресінде: «Біліңдер, Аллаһу та’аланың әулиелерінде азапталу қорқынышы, ниғметтерге қауыша алмау уайымы жоқ!»мағынасындағы алпыс екінші аяти каримадағы сүйінші осындай иман иелеріне қатысты айтылған. Аллаһу та’ала бәрімізді осындай кәміл, шынайы иманмен қадірлендірсін! Әмин.