Сұрақ: Ненің, қандай мүліктің зекетін беру керек? Яғни зекеті берілетін мүлікке не жатады?

Жауап: Төрт мазһабта да төрт түрлі зекет мүлкі бар, олар:

1) Жылдың басым бөлігінде жайлауда тегін жайылатын төрт аяқты мал.

2) Алтын мен күміс. «Дәррул мүнтәқа» кітабында былай жазылған:

«Алтын мен күмістің сынамасы 583-тен жоғары болғаны ақша ретінде, әйелдердің әшекейі ретінде халал болып, ер адамдардың алтын жүзік тағуы секілді харам болып қолданылса да, үй, азық-түлік, кебін сатып алу үшін сақталса да, қылыш және алтын тіс секілді қажеттілік заты болса да, зекет нисабының есебіне қосылады».

3) Сауда үшін алынып, сауда үшін сақталған сауда заттары. Ибн Абидинде былай делінеді:

«Заттың сауда ниетімен сатып алынуы қажет. Ұшыр беруі қажет болатын жерлерде пайда болған және мирас ретінде келген немесе сыйлық, өсиет секілді қабыл алғанда мүлік болатын нәрселерде саудаға ниет етілсе де, олар сауда мүлкі болмайды. Өйткені сауда ниеті сауда-саттықта болады. Мысалы, егістігінен бидай алып, ұшырын берген немесе мирас ретінде алған адам сату ниетімен сақтаса, нисаб мөлшерінен артық болса және бір жылдан астам қалса, зекетін беруі қажет болмайды».

Сату үшін сатып алған бидайды егістігіне ексе немесе сауда үшін алған малды, матаны өзі қолдануға ниет етсе, олар сауда мүлкі болмай қалады. Кейіннен оларды сатуға ниет етсе, сауда мүлкі болмайды. Оларды сатқанда немесе жалға бергенде қолына түскен мүлік сауда мүлкі болады. Қолдану үшін сатып алған мүлкі алғаннан кейін және мирас болып келгенде немесе сыйлық, өсиет, садақа секілді өзінің қабыл алуымен иелігіне өтетін мүлікті алса немесе егістігінен алған бидайды сатуға ниет етсе, сауда мүлкі болмайды. Оларды сатса және сатқанда құнын саудада қолдануға ниет етсе, бұл құны сауда мүлкі болады. Өйткені сауда – жұмыс. Тек ниетпен орындалмайды, бастау керек. Ал саудадан бастарту ниетпен ғана жүзеге асады.

4) Жаңбыр суымен немесе өзен, арық суымен суарылатын барлық топырақтан шығатын нәрселер. Олардың зекетін «Ұшыр» деп атайды. Ұшыр беру Құран кәрімде «Әнам» сүресінің 141-ші аятында бұйырылған, оннан бірінің берілу керектігі хадис шәрифте айтылған. Ұшыр – өнімнің оннан бір бөлігі. Қарызы бар адам қарызын шегермейді, ұшырын толық береді.